Foto za: muzeumbiala.pl
Rezydencja magnacka Radziwiłłów w Białej Podlaskiej była jedną z najwybitniejszych realizacji architektonicznych XVII w. na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zespół jest przykładem nowożytnej rezydencji magnackiej łączącej walory reprezentacyjne z cechami obronnymi, nazywanej palazzo in fortezza. Całość założenia, powstająca przez ponad sto lat (1622–1736), składała się z zamku, który przyjął formę pałacu, trzech oficyn ujmujących jeden z największych dziedzińców pałacowych Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zespół współtworzyły także kaplica pałacowa z 1628 r., wieża, brama wjazdowa oraz stanowiący uzupełnienie kompozycji i programu całego zespołu – reprezentacyjny ogród. Wyjątkowe jest także usytuowanie całego zespołu na brzegu doliny rzeki Krzny, której wody zasilały niegdyś fosę. Całość określić można jako znakomity przykład małej twierdzy, która ze względu na swoją stylistykę definiowana jest w literaturze naukowej mianem szkoły staropolskiej. Przejęcie włości bialskich pod koniec XVI w. przez Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotkę zapoczątkowało władanie rodu Radziwiłłów na tym obszarze. Najmłodszy syn Mikołaja, książę Aleksander Ludwik, wybrał Białą na swoją siedzibę i w 1622 r. przystąpił do budowy godnej Radziwiłłów rezydencji magnackiej. Wydarzenia związane z wybuchem wojny północnej zahamowały prace przy budowie zamku, który wraz z miastem został spalony w 1706 r. Pozostawał w takim stanie do lat 20-tych XVIII w., gdy po śmierci męża – Karola Stanisława, księżna Anna z Sanguszków Radziwiłłowa przystąpiła do odbudowy zamku. Po śmierci księżnej Anny w 1746 r., Biała stała sie własnością jej syna - Hieronima Floriana. Planował on przekształcić kompleks w rezydencję niemal królewską, jednak przebudowa objęła tylko częściowo pałac, budowę teatru i rozbudowę zwierzyńca. Drugi etap kształtowania architektury zespołu to lata 1760–1762 i generalna przebudowa dokonana przez Michała Kazimierza Radziwiłła Rybeńkę w duchu francuskich założeń pałacowo-ogrodowych. W XIX w., po wygaśnięciu bialskiej linii rodu Radziwiłłów pałac stopniowo zaczął popadać w ruinę. Po 1883 r. główny korpus zamku rozebrano. Obecnie w zachowanych zamkowych budynkach mieści się Muzeum Południowego Podlasia (więcej o muzeum pod linkiem tutaj).
